छोटे संशोधक संकलित करत आहेत गावनिहाय पक्षांविषयी अमुल्य
अशी माहिती
पर्यावरण
सेवा योजने अंतर्गत करमाळा तालुक्यातील कार्यरत असणाऱ्या शाळा गेल्या तीन
वर्षापासून पक्षी निरीक्षणाचा उपक्रम राबवत आहेत. यामध्ये शाळेपासून दोन किमीचे
अंतर निश्चित करून या परिसरातील पक्षांचे
विद्यार्थी निरीक्षण करत आहेत. हा दोन किमीचे अंतर ठरविताना सदर रस्ता
गावातून, शेतातून जावून एखाद्या पाणथळी जागेपर्यंत जाता येईल असा रस्ता
जाणीवपूर्वक निवडला जातो. जेणेकरून विद्यार्थ्यांना शेती परीसंस्थेमधील, पाणथळ
परीसंस्थेमधील व तसेच मनुष्य वस्तीजवळ असणारे पक्षी निरीक्षण करण्याची संधी मिळेल.
या
पक्षी निरीक्षणाच्या आधारे गाव परिसरात आढळणाऱ्या पक्षांची यादी निश्चित करण्याचे
काम योजने अंतर्गत करण्याचा प्रयत्न करण्यात येत आहे. यामुळे जैवविविधते मधील
अतिशय महत्त्वाच्या घटकाची नोंद गाव पातळीवर करण्यात येईल.
परंतु
पक्षी निरीक्षणाचा उपक्रम फक्त निरीक्षणा पुरता मर्यादित न ठेवता याचा शास्त्रीय व
सविस्तर अभ्यास करण्याचा प्रयत्न विद्यार्थी करत आहेत. यासाठी विद्यार्थी त्यांनी
केलेल्या निरीक्षणाच्या नोंदी त्यांच्या वहीत ठेवत आहेत. याचबरोबर ऋतूमनानुसार
पक्षांचा आढळ कसा बदलत आहे याचाही अभ्यास विद्यार्थी करत आहेत.
याचबरोबर
स्थलांतरित पक्षांच्या नोंदी विद्यार्थी सविस्तरपणे ठेवत आहेत. ज्यामुळे भविष्यात
संबधित परिसरातील स्थलांतरित पक्षांचे आगमन, संख्या व अधिवास याबाबत अभ्यास
करण्यास महत्त्वाची माहिती मिळेल.
आतापर्यंत
आपल्या भारतात पक्षी विज्ञानात काम करणाऱ्या तज्ञांनी त्यांचा भर हा प्रामुख्याने
नोंदीवरच ठेवलेला होता. याच नोंदीच्या आधारे ते ठोस निष्कर्षापर्यंत पोहचू शकले
आहेत.
गावपातळीवर
काम करणारे हे संशोधक त्यांच्या गावासाठी जी अमूल्य अशी पक्षांविषयी माहिती संकलित
करत आहेत ती भविष्यात सर्वांसाठीच खूप उपयुक्त ठरणार आहे.
गणेश सातव,
पुणे विभाग समन्वयक,
पर्यावरण सेवा योजना 
विद्यार्थ्यांनी महिना निहाय पक्षांच्या ठेवलेल्या नोंदी
 |
| विद्यार्थ्यांनी स्थलांतरित पक्षांच्या ठेवलेल्या नोंदी |
